Rein Smedinga
Begin mei heeft bij de afdeling wiskunde en informatica van de Rijksuniversiteit Groningen voor de tiende keer een LaTeX-cursus plaatsgehad. Onderstaand een kort relaas over het ontstaan van deze cursus en doel ervan.
Hoewel de vakgroep informatica vanaf het begin met LaTeX heeft gewerkt, prefereerde men bij de vakgroep wiskunde in Groningen in eerste instantie Chi-writer. Ruim vijf jaar terug wilde men toch over op LaTeX en gezien mijn ervaringen met LaTeX werd mij gevraagd de stafleden in enkele ochtenden de eerste beginselen bij te brengen.
Aangezien Theo Jurri"ens (toen nog bij ruimte-onderzoek) al eerder LaTeX-cursussen had verzorgd (o.a. aan onze secretaresses), heb ik zijn materiaal genomen en verder uitgewerkt. Het belangrijkste aspect van de cursus was het zelf laten doen door de cursisten: van zelfdoen leer je tenslotte het meest. Uiteindelijk werd de cursus gegoten in een opeenvolging van steeds een kort stukje uitleg en een voorbeeld, gevolgd door één of meer opgaven over dezelfde stof.
De cursus had succes en iedereen was enthousiast over LaTeX.
Nadat de wiskundestaf de eerste beginselen van LaTeX was
bijgebracht, kwamen ook steeds meer studenten, zowel van wiskunde als
van informatica, bij mij met vragen over LaTeX. Zo ontstond het idee
dezelfde cursus tweemaal per jaar aan te bieden aan wiskunde en
informatica studenten (en nieuwe medewerkers binnen de afdeling).
De cursus wordt nu twee keer per jaar gegeven: éénmaal na afloop
van het eerste trimester (eind november) en éénmaal rond de
paasvakantie (de laatste keer tijdens de meivakantie).
In de loop van de tijd is de cursus hier en daar wat bijgeschaafd,
maar in grote lijnen nog steeds zoals de eerste keer.
Aangezien vanuit het rekencentrum van de universiteit geen
LaTeX-ondersteuning aanwezig is, is dit jaar besloten de cursus ook
toegankelijk te maken voor studenten en medewerkers buiten de afdeling
wiskunde en informatica.
De cursus bestaat uit vier dagdelen. Dag 1 is gewijd aan de eerste
beginselen van het LaTeX-en. Bijzondere tekens, alsmede fonts en
groepering, omgevingen en algemene
documentindeling (zoals hooofdstukken, secties, voetnoten en
inhoudsopgave).
Dag 2 behandelt voornamelijk tabellen en floats, de cross-referenties en geeft
een eerste introductie in wiskundige formules. Dag 3 behandelt veel
meer wiskunde, zoals array's, stelling-achtigen, en gaat verder in op het
zelf defini"eren van macros. De
laatste dag gaat over documentpreparatie en behandelt naast de algemene
indeling van een artikel en een rapport (o.a. met
\input en \include) ook het maken van indexen (met
makeindex) en referentielijsten (met BiBTeX).
Gedurende alle dagdelen wordt op dezelfde manier gewerkt: eerst een korte inleiding en behandeling van één of meer voorbeelden en vervolgens een aantal door de studenten te maken opdrachten. Dit herhaalt zich zo'n vier keer per dagdeel. Een aantal voorbeeld-files en templates zijn gemaakt en algemeen beschikbaar.
Groot succes is steeds het aan het eind verkrijgen van een diploma, waarbij de studenten zelf de oplossing van de in hun ogen moeilijkste opgave in dit diploma kunnen verwerken. Alleen de handtekening van de docent wordt nog handmatig aangebracht.
Aangezien wiskunde en informatica steeds meer met LaTeX werken is dit studiejaar besloten een deel van de cursus in de eerste week van de studie te geven. In deze zogenaamde introductieweek komen aan de orde: hoe werkt het afdelingspracticumsysteem (UNIX workstations), hoe maak je een verslag (LaTeX-cursus), hoe schrijf je een eenvoudig programma (cursus Pascal) en hoe doe je wiskundige berekeningen (cursus Mathematica).
Om Pascal-sources en mathematica-plaatjes in een verslag toe te kunnen voegen is de cursus uitgebreid met een uitleg over verbatim (LaTeX als typemachine) en over het invoegen van postscript-plaatjes.
Aangezien de eerste twee dagdelen van de LaTeX-cursus nu al in het eerste jaar van de wiskunde en informatica-studies zitten, wordt overwogen de eigenlijke LaTeX-cursus meer het karakter te geven van een cursus voor gevorderden. Behalve het wat meer uitdiepen van huidige onderwerpen in de cursus wordt overwogen extra onderwerpen toe te voegen, zoals het aanpassen van classes aan eigen wensen.